ستون‌ها یکی از ارکان اصلی ساختمان بوده که وظیفه اصلی آن‌ها تحمل بارها می‌باشد. جهت ریختن ستون‌ها در ابعاد و ارتفاع‌های مختلف از دستگاهی به نام ستون ریز استفاده می‌کنند؛ اما ستون ریز چیست؟ ستون ریزها بتن را به صورت مکانیزه با استفاده از یک باکت متحرک بر روی ریل که توسط سیم بکسل به قرقره و سپس الکترموتور متصل شده است، در ارتفاع مورد نیاز بالا برده و عمل پر کردن قالب‌های ستون را انجام می‌دهد. عملکرد ستون ریزها تا حد زیادی به بالابرها شباهت داشته با این تفاوت که حرکت باکت ستون ریز به صورت شیب‌دار است.
در گذشته عمل ریختن ستون‌ها به صورت دستی انجام می‌پذیرفت و اپراتور مجبور بود بتن را با استفاده از مخزنی تا ارتفاع مورد نیاز حمل کند، البته این روش هنوز هم در پروژه‌های کوچک و ستون‌های با ارتفاع کم کاربرد دارد، اما پایین بودن ایمنی و به هم خوردن دانه‌بندی بتن یکی از معایب اصلی این روش است.
همچنین در روش دستی از لوله و قیف برای جلوگیری از جدا شدن دانه‌های بتن استفاده می‌شود و در واقع رعایت این نکته یکی از امور ضروری کار با ستون ریز دستی است.
اما با به وجود آمدن ستون ریز، عملیات پر کردن قالب‌های ستون بسیار سهل، آسان و ایمن شده و دیگر نیازی به حمل بتن تا محل ریختن ستون توسط اپراتور نیست، در نتیجه سرعت عملیات بسیار افزایش پیدا کرده و خطرات و حوادث ناشی از ستون‌ریزی به روش دستی به طرز چشم‌گیری کاهش پیدا یافته است.
ویژگی‌های یک ستون ریز ایده آل
- دارای سرعت مناسب و ایمنی بالا باشد تا عملیات با سرعتی ایده آل و ضریب اطمینانی بالا انجام گیرد.
- دارای الکتروموتوری با قدرت و توان مناسب باشد تا حمل باکت به ارتفاع موردنظر به راحتی صورت گیرد.
- ضریب اطمینان و ایمنی بالایی داشته باشد و خطر سقوط باکت در آن وجود نداشته باشد.
- دارای سیم بکسلی با ضخامت مناسب باشد تا در هنگام کار دچار پارگی نگردد.
- مونتاژ و دمونتاژ دستگاه در مکان‌های مختلف راحت باشد.
کاربردهای ستون ریز
۱- جهت پرکردن ستون‌ها با پهنای مختلف از ارتفاع ۲ تا ۷ متر
۲- جهت بتن ریزی در قالب‌های ستون و دیوارهای برشی
۳- جهت جلوگیری از جدا شدگی بتن در ستون‌ها تا ارتفاع ۷ متر
نکته: در ارتفاع‌های بیشتر از ۷ متر توصیه برایستون ریز از پمپ‌های بتن استفاده کنید تا با استفاده از فشار پمپ از مشکل جداشدگی دانه‌های بتن در ارتفاع بالا جلوگیری به عمل آید.
مراحل ریختن ستون با استفاده از ستون ریز
۱- آرماتور بندی
جهت آرماتور بندی باید میلگردها یا خاموت‌ها را به وسیله دستگاه میلگرد بر در اندازه‌های موردنظر برش و خم داده و در کنار هم قرار داد تا ساختار داخلی ستون شکل بگیرد.
۲- بستن قالب‌های ستون
پس از ایجاد آرماتورها نوبت به بستن قالب‌های ستون به دور آرماتورها می‌گردد. قالب‌های ستون با استفاده از پین و گوه به یکدیگر متصل می‌شوند.
۳- تراز کردن قالب‌های ستون ریز
پس از قالب بندی باید از تراز بودن قالب مطمئن شد، این عمل به وسیله بستن ریسمان‌هایی به صورت عمودی به قالب و اندازه گیری فاصله ابتدا و انتهای قالب انجام می‌شود.
۴- بتن‌ریزی در داخل ستون
پس از تراز نمودن و آماده سازی قالب باید عمل پر کردن قالب‌های ستون با بتن را انجام داد که این عمل با استفاده از ستون ریز انجام می‌گیرد.
در بتن ریزی داخل ستون‌ها با استفاده از ستون ریز رعایت موارد زیر الزامی است:
۱- جهت بتن ریزی ستون‌ها معمولا بتن به وسیله بتونیر یا میکسر در محل ساخته یا حمل می‌گردد، دقت کنید که به هیچ وجه بدون مشورت با مهندس ناظر به بتن آماده آب اضافه نکنید.
۲- هنگام خروج بتن از بتونیر معمولا بتنی که در ابتدا تخلیه می‌شود فاقد دانه‌بندی، تراکم و مقاومت مناسب است از این بتن در ستون‌ریزی استفاده ننمایید.
۳- حتما در بتن ریزی باید از دستگاه ویبراتور شیلنگی استفاده شود تا حباب‌ها و آب‌های اضافی بتن گرفته شده و بتنی با مقاومت و تراکم بالا دست پیدا نمود.
۴- پس از اتمام ویبره کردن بتن باید قالب‌ها را بار دیگر تراز و شاقول نمود چون تنظیمات آن‌ها در اثر ارتعاش به هم می‌خورد.
۵- پس از باز کردن قالب‌های ستون باید دور ستون‌های ریخته شده را با گونی پیچید و آب پاشی نمود. عمل آب پاشی بدون گونی به دلیل سطح مقطع بالای ستون هیچ تاثیری ندارد در نتیجه عمل گونی پیچی الزامی است.
تعمیر و نگهداری ستون ریز
۱- موتور دستگاه به صورت دوره‌های 6 ماهه بازدید و سرویس گردد.
۲- سیم بکسل دستگاه به صورت دوره‌ای چک گردد تا فاقد هرگونه زدگی، پارگی یا آسیب دیدگی باشد.
۳- تمامی قسمت‌های دستگاه به صورت دوره‌ای چک و سرویس گردد تا فاقد هرگونه عیب یا نقص باشد.
نکات ایمنی در هنگام استفاده از ستون ریز
۱- از حمل بار بیشتر از ظرفیت دستگاه جدا خودداری نمایید.
۲- در شرایط نامناسب آب و هوایی همچون باد و طوفان از دستگاه استفاده نکنید چون تعادل دستگاه به هم خورده و امکان سقوط باکت وجود دارد.
۳-به هیچ وجه زیر دستگاه ستون ریزی که در حال حمل بار است نایستید چون در صورت سقوط باکت حوادث جبران ناپذیری روی خواهد داد.
