کاویتاسیون یکی از مشکلاتی که ممکن است برای هر پمپی به وجود بیاید، اینکه کاویتاسیون چیست را مفصلا توضیح خواهیم داد ولی قبل از آن باید بگوییم پدیده کاویتاسیون در پمپ ممکن است خسارات جدی به دستگاه شما وارد خواهد کرد، این پدیده دلایلی کاملاً فیزیکی داشته؛ اما برای جلوگیری از آن راهکارهایی نیز وجود دارد. برای همین در این مطلب علاوه بر اینکه خواهیم گفت پدیده کاویتاسیون چیست راه‌های جلوگیری از آن را هم مطرح خواهیم کرد.
کاویتاسیون چیست؟
کاویتاسیون از واژه cavity به معنای حفره گرفته شده است و در فارسی به آن پدیده حفره‌زایی گفته می‌شود.
در این پدیده فشار امواج عبوری از داخل پمپ گاهی اوقات موجب ایجاد حباب‌های ریزی خواهد شد، این حباب‌ها برخی مواقع بزرگ شده و می‌ترکد که در اثر آن انفجاری رخ خواهد داد.
حرارت ناشی از این انفجار باعث خوردگی پروانه موتور پمپ آب خانگی یا کشاورزی یا هر نوع پمپ آبی می‌شود. در برخی موارد، موج انفجار باعث آسیب رساندن به بدنه پمپ خواهد شد.
نکته فنی |کارشناس ابزارینو می‌گوید:
دمای حاصل از انفجار ناشی از پدیده کاویتاسیون ممکن است گاهی اوقات تا حدود 4500 درجه سانتیگراد برسد و اگر انفجار قوی باشد سرعت پاشیدن سیال تا 420 کیلومتر در ساعت خواهد بود!
علل وقوع پدیده کاویتاسیون در پمپ آب کشاورزی
عوامل بسیاری می‌تواند در کاویتاسیون پمپ‌ها یا حفره‌زایی مؤثر باشد، در زیر به برخی از این عوامل به‌ویژه برای انواع موتور پمپ آب کشاورزی اشاره می‌کنیم:
- ارتفاع مکش: اگر ارتفاع بین دو نقطه‌ای که آب قرار است انتقال یابد زیاد باشد امکان وقوع پدیده کاویتاسیون افزایش می‌یابد. اکثر موتور پمپ آب‌های کشاورزی از عمق 8 متری مکش کرده و تا ارتفاع 25 متری آن را پرتاب می‌کنند توجه به میزان مکش و پرتاب آب موتور پمپ آب در هنگام خریداری دستگاه مهم است. اگر ارتفاع مکش شما زیاد باشد باید از موتور پمپ آب قوی‌تری استفاده کنید.
- دبی بالاتر از میزان مشخص: همان‌طور که می‌دانید دِبی به مقدار آبی که از یک نقطه در واحد زمان عبور می‌کند گفته می‌شود. اگر در شرایطی که پمپ برای آن وضعیت طراحی شده استفاده نشود یعنی بالاتر از دبی مشخص شده باشد، دور گردش پمپ بالا خواهد رفت به‌این‌ترتیب سرعت انتقال مایع افزایش خواهد یافت که این پدیده منجر به کاهش فشار درون پمپ شده و منجر به وقوع کاویتاسیون خواهد شد.
- افت فشار در دهانه ورودی: اگر به هر دلیلی از جمله گرفتگی دهانه پمپ، فشار ورودی سیال کاهش یابد، امکان دارد که مقدار آب رد شده به بخار تبدیل شده و در قسمت پروانه، تشکیل حباب دهد.
- بالا بودن دمای آب: اگر آب ورودی به پمپ دمای بالایی داشته باشد امکان ایجاد بخار و در نهایت وقوع پدیده کاویتاسیون افزایش می‌یابد.
ما همواره توصیه می‌کنیم نکات فنی داخل دفترچه راهنمای محصول را بخوانید و به دستورالعمل‌ها عمل کنید، اما متاسفانه معمولا نه خوانده می‌شود و نه به آن عمل می‌شود. اینکه بدانید نحوه تعویض روغن موتور پمپ آب چگونه است یا به چه صورت باید هواگیری دستگاه را انجام دهید همگی به عمر مفید دستگاه کمک کرده و سرجمع از مطالعه تا اجرا 15 دقیقه هم وقت شما را نخواهد گرفت.
راه‌های جلوگیری از وقوع پدیده کاویتاسیون چیست
برای جلوگیری از این اتفاق شما از ایجاد عوامل بالا جلوگیری کنید، مثلاً اگر سرعت انتقال آب بالا است آن را کنترل کنید، به‌این‌ترتیب احتمال کاویتاسیون کاهش خواهد یافت. به‌طورکلی می‌توان راهکارهای زیر را برای جلوگیری از این پدیده پیشنهاد داد:
- پایین آوردن سرعت آب: برای اینکه سرعت آب کنترل شده باشد بهتر است از موتور پمپ‌هایی که دهانه ورودی و خروجی آن‌ها بیشتر است استفاده کنید، به‌عنوان‌مثال موتور پمپ آب کشاورزی 3 اینچ بهتر از انواع 1 اینچ است؛ چراکه قطر زیاد لوله سرعت آب را کاهش می‌دهد.
- پرهیز از مسیرهای غیرمستقیم: برای انتقال آب از نقطه‌ای به نقطه دیگر بهترین مسیر، مسیر مستقیم است بنابراین هرچه بیشتر از انواع زانویی‌ها، انشعاب‌ها و غیره پرهیز کنید احتمال وقوع کاویتاسیون کمتر خواهد بود.
- استفاده در شرایط استاندارد: هر پمپ آبی توان مشخصی دارد بنابراین اگر از موتور پمپ آب در شرایط خودش استفاده کنید و کارکرد بیشتری از آن نخواهید مشکلی برای شما پیش نخواهد آمد، در غیر این صورت ممکن است شاهد افت فشار در پمپ باشید.
- دمای پایین آب یا سیالات: هرچه دمای آبی که از داخل پمپ آب عبور می‌کند کمتر باشد، به همان میزان احتمال کاویتاسیون یا حفره‌زایی نیز کمتر خواهد بود.
- هواگیری: به صورت دوره‌ای هواگیری پمپ آب کشاورزی را در دستور کار قرار دهید، چون گرفتن هوا می‌تواند کاویتاسیون رو تشدید کند.
گفتنی است چندین نوع کاویتاسیون وجود دارد، مثلا در سایت گلوبال پمپز انواع این پدیده را 5 نوع معرفی کرده است که در صورت نیاز به دانستن انواع آن، می‌توانید به این مقاله مراجعه کرده و آن‌ها را بشناسید.
پدیده کاویتاسیون را جدی بگیرید!
ما به صورت کاملا فنی کاویتاسیون را توضیح دادیم و گفتیم چه عواملی موجب رخ دادن این اتفاق خواهد شد، تقریبا می‌توان گفت اگر چنین اتفاقی برای دستگاه بیافتد، تعمیر لازم خواهد شد. متاسفانه برخی مصرانه وقتی دستگاه دچار خرابی یا همین پدیده می‌شود بر این اعتقادند که خودش درست می‌شود! ولی درست شدنی در کار نیست، اتفاقا بدتر می‌شود، بنابراین در صورت بروز چنین مشکلی حتما باید پمپ را سرویس کنید. امیدواریم در این مطلب توانسته باشیم به سوال شما که کاویتاسیون چیست پاسخ درخوری داده باشیم، در صورتی که باز هم در این باره سوال دارید، برای ما کامنت بگذارید.
