بهره گرفتن از تکنولوژی روز دنیا باعث شده تا هر گامی که به سمت جلو بر می‌داریم از سختی کار بشر کاسته شود، یکی از همین گام‌ها برای ساخت بتن‌هایی بوده است که مشکلات دست‌وپاگیر بتن‌های قبلی را از میان بردارد. در یکی دو دهه اخیر بتنی به نام بطن خود متراکم یا SCC از سوی دانشمندان تولید شده که مشکل عدم تراکم بتن را حل کرده است؛ مشکلی که باعث کاهش عمر مفید بناها می‌شد. در این مطلب شما درباره چیستی بطن خود متراکم، کارایی آن، مزایا و محدودیت‌های آن و همچنین مختصری درباره تاریخچه بطن خود متراکم نکاتی را فرا خواهید گرفت.
بتن خود متراکم چیست؟
بتن خود متراکم که به آن بتن خود تراکم هم گفته می‌شود در انگلیسی با نام اختصاری SCC شناخته می‌شود. این بتن همان گونه که از نام آن پیداست به‌گونه‌ای طراحی شده است که به‌سرعت در تمامی مقطع بتن‌ریزی متراکم شده و دیگر نیازی به ویبره کردن ندارد.
تاریخچه بتن خود متراکم در ایران و جهان
ایده ساخت بتن خود متراکم در دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های ژاپن زده شد، بعد از آنکه مشکلات ناشی از عدم روان بودن بتن و تراکم آن، باعث ایجاد خلل‌هایی در فرایند کار شد، تقریباً از ابتدای دهه 80 میلاد افرادی به نام‌های اوکامورا، اوزاوا و میوکاوا در دانشگاه توکیو روی این محصول تحقیقات خود را آغاز کردند و تقریباً در اواخر همین دهه یعنی در سال 88 میلادی این ایده عملیاتی و اولین نمونه‌های این بتن تولید شد. بعدها تحقیقات بیشتری روی این بتن در آمریکا و اروپا نیز صورت گرفت و امروزه یکی از پرمصرف‌ترین انواع بتن در دنیا بتن خود متراکم است. به‌گونه‌ای که گفته می‌شود در ژاپن که کشور طراح این بتن است سالانه چیزی بالغ بر 500 هزار مترمکعب بتن خود متراکم مصرف می‌شود. اما در ایران همچنان این بتن شناخته شده نیست یکی از دلایل عدم اقبال مصرف‌کنندگان این محصول می‌تواند قیمت آن باشد. این بتن از سال‌های آغازین دهه 70 شمسی نیز وارد ایران شد و بسیاری از دانشجویان نیز عناوین پایان‌نامه‌ای خود را به تحقیق درباره این بتن اختصاص دادند.
مزایا و معایب یا محدودیت‌های بتن خود متراکم کدام است؟
بتن خود متراکم درحالی‌که مزایای بسیاری داری، محدودیت‌هایی نیز ایجاد می‌کند با این تفاوت که این محدودیت‌ها را می‌توان با اقداماتی برطرف کرد. در جدول زیر شما مهم‌ترین مزایا و معایب بتن خود متراکم را می‌توانید مشاهده کنید:
| مزایای بتن خودمتراکم | معایب و محدودیت‌های بتن خود متراکم |
| باعث صرفه‌جویی در مصرف سیمان می‌شود | تقریبا قیمت بیشتری دارد |
| تمامی حفره‌های قالب و مقاطع بتن پر می‌شود | نیاز به قالب‌بندی بیشتری دارد |
| مدت زمان انجام بتن‌ریزی کاهش می‌یابد | باید توسط افراد متخصص ساخته شود |
| کاهش هزینه به واسطه عدم نیاز به ویبره | هزینه‌های نظارت کیفی را افزایش می‌دهد |
| بتن کاملا یکدست خواهد بود | نمی‌توان هر روان‌کننده بتنی استفاده کرد |
| زمان کمتری برای پرداخت سطح بتن نیاز است | برای هر شرایط آب‌وهوایی مناسب نیست |
ویژگی‌های اصلی بتن خود متراکم چیست؟
بتن SCC چند قابلیت در اختیار شما قرار می‌دهد که در واقع بتن‌های دیگر فاقد آن هستند، این خواص، قابلیت‌ها و ویژگی‌ها را می‌توان در سه گروه، دسته‌بندی کرد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
خاصیت جاری شدن و پرکنندگی بتن خود متراکم
شما وقتی از بتن‌های معمولی استفاده می‌کنید باید به‌وسیله شمشه دستی آن را در نقاط مختلف مقطع بتن‌ریزی پخش کنید و بعد از آن نیز باید به‌وسیله شیلنگ ویبراتور آن را متراکم کنید، اما بتن خود متراکم نیازی به این اقدامات ندارد، این ویژگی به‌خصوص در زمانی که با استفاده از میل‌گرد اقدام به آرماتوربندی کرده‌اید بیشتر به چشم می‌آید. بتن خود متراکم با وزن خود در تمام قسمت‌های مقطع بتن‌ریزی جاری شده و تمام فضاها را پر می‌کند.
خاصیت ردشوندگی بتن SCC
موانعی مانند میل‌گردها، قالب‌ها، شیارهای باریک مقاطع و مواردی شبیه به این نمی‌تواند جلوی بتن خود متراکم را بگیرد، بلکه این بتن به‌راحتی از همه این موانع عبور کرده و رد می‌شود بدون اینکه از هم جدا شده و خاصیت چسبندگی خود را از دست بدهد. همچنین سنگ‌دانه‌های بتن خود متراکم نیز باعث انسداد مسیرهای عبوری بتن نخواهند شد.
خاصیت عدم جداشدگی بتن خودمتراکم
بتن خود متراکم در شرایطی که کاملاً خاصیت روان شوندگی دارد هرگز ویژگی چسبندگی خود را از دست نخواهد داد.
