ابزارینو |
به‌صورت‌کلی 2 دسته بتن در ساخت‌وساز استفاده می‌شود که شامل بتن آماده و بتن دستی است. روزانه پروژههای زیادی در مراحل مختلف ساخت قرار دارند و باتوجهبه ابعاد پروژه، بودجه و نیازهای آن باید مشخص شود که برای انجام پروژه بتن آماده بهتر است یا دستی. باتوجهبه هزینه‌ها، نیروی انسانی مورد نیاز، تجهیزات ضروری، کیفیت و کاربرد متفاوت این 2 دسته بتن، در ادامه مقایسه‌ای دقیق بین بتن آماده و دستی خواهیم داشت تا انتخاب درست‌تری برای پروژههای پیش‌رو داشته باشید.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
بتن آماده چیست؟
بتن آماده (Ready Mix Concrete) که به اختصار به آن RMC نیز گفته می‌شود، بتنی است که در کارخانه یا بچینگ پلانت (دستگاه ساخت بتن آماده) تهیه شده و توسط کامیون‌‌های میکس و حمل بتن به محل پروژه منتقل می‌شود. این بتن‌ها در کارگاه‌های یا کارخانه‌های مخصوص، با طرح اختلاطی ویژه و باتوجهبه نیاز یا سفارش مشتری برای متراژهای مورد نیاز آماده خواهند شد.
بسیاری از پیمانکاران و کارگران ساختمانی، بتن آماده را به اختلاط بتن در محل یا تهیه بتن دستی ترجیح می‌دهند چون علاوه‌بر صرفه‌جویی در زمان، مانع از ایجاد آلودگی صوتی و پخش گردوغبار سیمان دیگر ترکیبات در محل پروژه می‌شود.
توجه کنید که حتی در زمان استفاده از بتن آماده نیز باید از شیلنگ ویبراتور بتن و موتور ویبره بتن استفاده کنید. چون در زمان بتن‌ریزی سقف، ستون‌ها و فونداسیون باید با شیلنگ ویبراتور حبابهای هوای موجود در بتن آماده حذف شود تا کیفیت آن افزایش پیدا کرده و از طرفی از کرموشدگی بتن جلوگیری شود.
مزایا و معایب بتن آماده
- از آنجایی که این بتن با کامیون حمل می‌شود، تحویل آن به مناطق راه‌دور یا صعب‌العبور می‌تواند هزینه بالایی داشته باشد.
- بتن آماده ممکن است از بتن مخلوط شده در محل یا بتن دستی، کیفیت پایین‌تری داشته باشد.
- قیمت بتن آماده پایین‌تر از بتن دستی است.
- از آنجایی‌که بتن آماده در محل پروژه ساخته نمی‌شود، ممکن است کنترلی بر کیفیت نهایی مخلوط بتن وجود نداشته باشد.
- مسافت کارخانه بتن آماده با پروژه می‌تواند استفاده از بتن آماده را به تاخیر اندازد که روی جدول زمانی پروژه تاثیر می‌گذارد.
- خطر جداشدگی بتن در صورت عدم اختلاط مناسب وجود دارد که روی کیفیت سازه تاثیر می‌گذارد.
- برای پروژههای بزرگ مانند بتن ریزی فونداسیون، سقف و ستون مناسب است.
بتن دستی چیست؟
بتن دستی (Site-Mixed Concrete) که به آن بتن کارگاهی نیز گفته می‌شود در محل اجرای پروژه و توسط کارگران تهیه خواهد شد. برای ساخت بتن دستی به مواد اولیه و تجهیزاتی مانند میکسر دستی یا میکسر بتن آزمایشگاهی که به آن بتونیر یا میکسر بتن کوچک نیز گفته می‌شود، نیاز دارید. در حین آماده‌سازی بتن نیز باید مهندسان پروژه نظارت کامل داشته باشند تا ترکیبی اصولی و مطابق با نیازهای پروژه آماده شود.
بتن دستی یا اختلاط بتن در محل یک روش سنتی تهیه بتن است که مخلوط نهایی عموما نسبت به بتن آماده، فشرده‌تر خواهد بود. از طرفی، اختلاط بتن در محل امکان کنترل بیشتر روی کیفیت بتن را فراهم خواهد کرد زیرا مواد تشکیل‌دهنده، نحوه اختلاط و حباب‌گیری آن با دستگاه‌های ویبراتور بتن با دقت و نظارت بهتری انجام می‌شود.
مزایا و معایب بتن دستی
- به دستگاه‌های مانند میکسر بتن آزمایشگاهی و شیلنگ ویبراتور نیاز دارید.
- باید نیروی کار ماهر برای اختلاط بتن داشته باشید.
- به فضایی برای ذخیره‌سازی مواد اولیه و بتن دستی نیاز دارید.
- نظارت کامل روی خرید مواد اولیه و فرایند اختلاط بتن دستی صورت می‌گیرد.
- کیفیت و فشردگی بتن دستی بیشتر از بتن آماده است.
- باتوجهبه ابعاد پروژه، هزینه نهایی بتن دستی ممکن است بیشتر از بتن آماده باشد.
تجهیزات لازم برای بتن دستی
وقتی برای تهیه بتن دستی یا اختلاط بتن در محل اقدام می‌کنید، باید از دستگاهی مناسب برای مخلوط کردن بتن استفاده کنید تا در نهایت بتنی با فشردگی مناسب داشته باشید. تجهیزات لازم برای آماده‌سازی بتن دستی شامل میکسر بتن آزمایشگاهی یا میکسر بتن کوچک و شیلنگ ویبراتور بتن است. این دستگاه مزایای بسیاری برای آماده‌سازی بتن دستی دارد که به شرح زیر هستند.
مزایای استفاده از میکسر بتن آزمایشگاهی
- سایز کوچک میکسر بتن آزمایشگاهی باعث شده تا بتوان آن را به‌راحتی بین طبقات پروژه، جابجا کرد.
- این دستگاه قابلیت دمونتاژ و دوباره سوار کردن داشته و در نتیجه حمل آن بسیار ساده شده است.
- میکسر بتن کوچک فضای بسیار کمی می‌گیرد و می‌توانید از آن در پروژههای بسیار کوچک و حتی پروژه بازسازی نیز استفاده کنید.
- باتوجهبه ابعاد کوچک، میکسر بتن آزمایشگاهی به‌راحتی از چهارچوب در‌ها عبور کرده و می‌توان از آن در تمامی بخش‌های پروژه استفاده کرد.
بتن آماده بهتر است یا دستی؟
همان‌طور که اشاره شد، یکی از تفاوت‌های اصلی بین بتن آماده و دستی، فرایند آماده‌سازی آن است. هنگام انتخاب بین بتن آماده و اختلاط بتن در محل (بتن دستی)، مهم‌ترین موضوع در نظر گرفتن مواردی مانند راحتی، هزینه و کیفیت مخلوط بتن خواهد بود. اگر زمان برای یک پروژه در اولویت اول قرار دارد، قاعدتا استفاده از بتن آماده گزینه بهتری خواهد بود. اما اگر حجم مورد استفاده و یکپارچگی بتن سازه یک نگرانی مهم برای پیمانکار باشد، بتن دستی یا اختلاط بتن در محل می‌تواند گزینه مناسب‌تری در مقایسه با بتن آماده باشد.
مقایسه بتن آماده با بتن دستی
برای پاسخ به این سوال که بتن آماده بهتر است یا بتن دستی باید مقایسه‌ای بین این دو محصول صورت گیرد.
کیفیت بتن نهایی
در زمان آماده‌سازی بتن آماده دقت بالایی لحاظ می‌شود که روی کیفیت نهایی بتن تاثیر دارد. چنین دقتی در مورد بتن دستی خصوصا برای مقادیر بالا وجود ندارد و برای دستیابی به کیفیت مورد نیاز باید نظارت مستقیم انجام شود. نکته مهم اینجاست که بتن دستی برای پرژوه‌های کوچک‌تر انتخاب مناسب‌تری است چون به‌صورت مستقیم روی کیفیت بتن و نوع مواد اولیه مصرفی نظارت می‌شود. از طرفی باتوجهبه اینکه نظارتی روی کیفیت مواد اولیه مصرفی در تهیه بتن آماده وجود ندارد، ممکن است کیفیت بتن نهایی پایین‌تر از انتظار باشد. توجه کنید که مسافت ارسال بتن از مبدا تا محل پروژه می‌تواند روی کیفیت نهایی بتن و میزان حبابهای هوای داخل مخلوط تاثیر منفی بگذارد.
یکنواختی و یکپارچگی بتن
بتن آماده از نظر انسجام و بافت، یکنواخت‌تر از بتن دستی است چون در زمان آماده‌سازی بتن دستی، از دستگاه‌هایی مانند میکسر بتن آزمایشگاهی استفاده می‌شود که توسط نیروی انسانی مدیریت خواهد شد. اگر نیروی کار ماهر داشته باشید، یکنواختی و یکپارچگی بتن دستی در پروژههای کوچک بالاتر خواهد بود.
دستگاه‌ها و تجهیزات مورد نیاز
برای آماده‌سازی بتن دستی به دستگاه‌هایی مانند میکسر بتن آزمایشگاهی (بتونیر)، شیلنگ ویبراتور، موتور ویبره بتن و منبع آب نیاز دارید. درحالیکه برای بتن آماده نیازی به میکسر و منبع آب نخواهد بود.
نیروی انسانی
برای خرید مواد اولیه و آماده‌سازی بتن دستی نیاز به نیروی ماهر دارید. درحالیکه بتن آماده برای پروژه ارسال شده و کارگرها تنها باید برای بتن‌ریزی اقدام کنند.
ابعاد پروژه
بتن آماده باتوجهبه حجم بالای سفارش‌ها معمولا برای پروژههای بزرگ استفاده می‌شود، اما بتن دستی در پروژههای کوچک و بازسازی کاربرد دارد و استفاده از آن در پروژههای بزرگ هزینه زیادی خواهد داشت.
زمان
بتن آماده در کارخانه تولید شده و ارسال می‌شود. بنابراین برخلاف بتن دستی، زمان آماده‌سازی مطرح نیست. این موضوع می‌تواند در پروژههای بزرگ در زمان صرفه‌جویی کند. فرایند ساخت‌وساز با بتن آماده می‌تواند حدود 50% زمان صرف شده برای یک پروژه را کاهش دهد. در مقابل، فرایند آماده‌سازی بتن دستی می‌تواند 50% زمان اجرای یک پروژه را افزایش دهد. البته باتوجهبه مسافت کارخانه بتن و پروژه ممکن است زمان زیادی صرف ارسال شود که در مورد بتن دستی این زمان کلا حذف خواهد شد.
هزینه و قیمت
برای آماده‌سازی بتن دستی علاوه‌بر تجهیزات و دستگاه‌هایی مانند میکسر آزمایشگاهی بتن و شیلنگ ویبراتور به منبع آب نیز نیاز دارید. همین موضوع می‌تواند روی هزینه نهایی پروژه تاثیر بگذارد. این درحالی‌است که با استفاده از بتن آماده در مصرف آب نیز صرفه‌جویی خواهد شد.
یکی از هزینه‌های جانبی در بتن آماده، هزینه ارسال است که می‌تواند باتوجهبه مسافت کارخانه تولید بتن تا پروژه تاثیر قابل‌توجهی روی افزایش هزینه‌ها داشته باشد. اما به‌صورت‌کلی می‌توان گفت که قیمت بتن آماده پایین‌تر از بتن دستی است.
فضای ذخیره‌سازی
برای استفاده از بتن آماده نیازی به فضای ذخیره‌سازی نیست. درحالیکه برای ذخیره مواد اولیه و مخلوط بتن دستی به فضایی در محل پروژه نیاز دارید.
تولید زباله و هدررفت بتن
بتن آماده هدر رفت کمتری دارد چون در محل دیگری آماده می‌شود و همچنین تولید زباله کمتری در مقایسه با بتن دستی خواهد داشت.
جدول مقایسه بتن آماده و بتن دستی
در جدول زیر مقایسه‌ای کلی بین بتن آماده و دستی انجام شده بنابراین با بررسی آن به پاسخ بتن آماده بهتر است یا دستی خواهید رسید.
| مشخصه | بتن آماده | بتن دستی |
| یکپارچگی بتن | ملات بتن با ماشین‌های دقیق آماده شده و در نتیجه با نیازهای پروژه سازگارتر خواهد بود. | دستیابی به یکنواختی نسبتا دشوار است چون مخلوط به‌صورت دستی در محل پروژه آماده می‌شود. |
| نیروی کار | در محل اجرا تنها به نیروی کار برای بتن‌ریزی و فشرده‌سازی و حباب‌گیری بتن نیاز است. | برای مخلوط بتن، نظارت بر ترکیب صحیح و اختلاط اصولی، بتن‌ریزی، فشرده‌سازی بتن و حباب‌گیری آن به نیروی ماهر و نیمه‌ماهر نیاز است. |
| تجهیزات و دستگاه‌های مورد نیاز | تنها دستگاه مورد نیاز در زمان بتن‌ریزی، شیلنگ ویبراتور بتن و موتور ویبره بتن برای حباب‌گیری و افزایش استحکام بتن است. | برای آماده‌سازی بتن، بتن‌ریزی و گرفتن حبابهای مخلوط بتن به دستگاه‌هایی مانند میکسر بتن آزمایشگاهی یا میکسر بتن کوچک (بتونیر) و شیلنگ ویبره بتن نیاز دارید. |
| آلودگی محیطی | بتن آماده آلودگی برای محیط پروژه ندارد و ضایعات کمتری در مقایسه با بتن دستی دارد. | بتن دستی باعث آلوده شدن محیط پروژه و پخش گردوغبار می‌شود. |
| مواد اولیه | نیازی به تهیه مواد اولیه بتن مانند شن و ماسه، سیمان و غیره نخواهد بود و در مصرف آب نیز صرفه‌جویی می‌شود. | برای تهیه بتن دستی باید کلیه مواد اولیه مورد نیاز را خریداری کنید. |
| زمان | اجرای پروژه تقریبا به 50% زمان کمتری در مقایسه با بتن دستی نیاز دارد. | در مقایسه با استفاده از بتن آماده، 50% زمان بیشتری نیاز دارید. کارگران ساعات زیادی را برای آماده‌سازی و اختلاط بتن صرف می‌کنند. |
| کاربرد | از بتن آماده می‌توانید برای بتن ریزی فونداسیون و سقف و ستون و سازه‌های مرتفع استفاده کرد. | بتن دستی تنها برای پروژههای کوچک و سازه‌های کم ارتفاع مناسب است. |
| فضای ذخیره‌سازی | نیازی به فضا برای ذخیره‌سازی مواد اولیه و بتن آماده ندارید. | باید فضایی را برای ذخیره‌سازی مواد اولیه و بتن آماده در نظر بگیرید. |
| حمل‌ونقل | مسافت مبدا ارسال بتن آماده تا پروژه می‌تواند روی کیفیت بتن و هزینه ارسال تاثیر بگذارد. | بتن دستی مانند بتن آماده هزینه ارسال ندارد. |
| اتلاف بتن و مواد اولیه | هدررفت مواد اولیه ندارد. | ممکن است مواد اولیه و بتن دستی در حین آماده‌سازی و استفاده هدر رود. |
| کیفیت بتن | نظارتی روی کیفیت مواد اولیه و اختلاط وجود ندارد. بنابراین ممکن است بتن بی‌کیفیتی دریافت کنید. | نظارت دقیقی روی کیفیت مواد اولیه و اختلاط بتن وجود دارد. |
| قیمت | پایین‌تر از بتن دستی است. | بالاتر از بتن آماده است. |
انتخاب بین بتن آماده و دستی
با افزایش هر روز هزینه‌های ساخت‌وساز، برای بسیاری از پروژه‌ها از بتن آماده استفاده می‌شود. اما استفاده از بتن آماده برای پروژههای کوچک و پروژههای بازسازی به‌صرفه نیست. در چنین شرایطی مسئول پروژه، آماده‌سازی بتن در محل را به خرید آن از کارخانه ترجیح می‌دهد. بتن آماده و دستی هر کدام مزایا و معایبی دارند که باید باتوجهبه نیازهای یک پروژه بررسی شده و یکی از آن‌ها انتخاب شود. در این مقاله به این موضوع پرداختیم که بتن آماده بهتر است یا بتن دستی؟ و اینکه کیفیت بتن آماده به‌دلیل عدم نظارت روی ترکیب و کیفیت مواد اولیه ممکن است پایین باشد. اکنون با اطلاعاتی که به‌دست آورده‌اید می‌توانید پروژه بعدی را با آگاهی بیشتر شروع کنید.
