یکی از مواد یا مصالحی که در ایران کمتر مورداستفاده قرار می‌گیرد، فوم بتن است. در حالی که در اروپا و آمریکا استفاده‌های زیادی از فوم بتن میشود و سابقه ساخت این ماده در آن کشورها به سال 1980 میلادی می‌رسد، در ایران خیلی از افراد به دلیل عدم شناخت به سمت این ماده بسیار خوب نرفته‌اند. البته یکی از دلایلی که موجب عدم آشنایی کارفرمایان با فوم بتن شده است، فروشندگان و مجریان بتن سنتی هستند که به دلیل کسب‌وکار خود خیلی افراد را تشویق به استفاده از این ماده نمی‌کنند. در این مطلب ما ضمن بررسی اینکه فوم بتن چیست، مزایا و معایب آن را نیز ذکر خواهیم کرد تا شما بتوانید متریال مناسب برای پروژه خود را شناسایی کنید.
فوم بتن چیست؟
وقتی اسم فوم را می‌شنویم، یاد فوم‌های معمولی می‌افتیم که گرچه حجم زیادی دارند اما وزن بسیار کمی دارند. در واقع علت نام‌گذاری فوم بتن نیز همین است که شبیه فوم است، البته وزن آن خیلی بیشتر است چراکه وزن یک مترمکعب آن چیزی بین 500 تا 1000 کیلوگرم است. بااین‌حال در مقایسه با بتن معمولی، وزن کمتری دارد. مواد تشکیل‌دهنده فوم بتن عبارت‌اند از:
- سیمان
- آب
- فوم کفزار
- ماسه بادی یا نرم
سیمان و آب را که همه ما می‌شناسیم اما فوم کفزا در واقع یک ماده شیمیایی گرفته شده از پروتئین حیوانات است. این پروتئین را از قسمت‌های مختلفی مثل شاخ یا سم این حیوانات می‌گیرند.
بالا بودن مقاومت فشاری در کنار وزن کم فوم بتن کف باعث شده تا در جاهای بسیاری بتوان از آن استفاده کرد. خاصیت دیگر فوم بتن، متخلخل بودن آن است برای همین به‌راحتی در مقطع بتن‌ریزی پخش شده و تمامی نقاط مختلف مقطع را پر می‌کند.
مزایا و معایب فوم بتن چیست؟
هر محصولی مزایا و معایبی دارد، اما درباره فوم بتن یک نکته مهم وجود دارد و آن هم اینکه، بسیاری از معایبی که برای فوم بتن مطرح میشود، در واقع عیب‌هایی است که فروشندگان بتن معمولی روی این ماده می‌گذارند؛ چراکه در حال حاضر تکنولوژی این بتن را در اختیار ندارند و برای جلب نظر مشتریان، این‌گونه عنوان می‌کنند که فوم بتن خوب نیست. درصورتی‌که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا از فوم بتن به‌جای بتن معمولی یا سنتی استفاده میشود.
کشورهایی مثل آلمان، انگلیس، کانادا و آمریکا از جمله بیشترین مصرف‌کننده این فوم بتن کف هستند.
در جدول زیر می‌توانید مزایا و معایب فوم بتن را مشاهده کنید:
| ردیف | مزایا | معایب |
| 1 | وزن کم | قیمت بیشتر |
| 2 | مقاومت فشاری بالا | دارای مواد شیمیایی مضر برای سلامتی |
| 3 | صرفه‌جویی در مصرف بتن | اجرا حتما باید توسط افراد متخصص انجام شود |
| 4 | کاهش بار در حوادثی مثل زلزله | کاهش ارتفاع بعد از خشک‌شدن |
| 5 | عایق سرما و گرما | لایه سطحی حالت اسفنجی دارد |
| 6 | مقاومت گرمایی بسیار بالا | احتمال ترک‌خوردگی بیشتری دارد |
فوم بتن برای پشت‌بام
شاید بپرسید بهتر است از فوم بتن برای چه قسمت‌هایی از ساختمان استفاده شود. ازآنجایی‌که وزن این ماده کم است و به همین دلیل موجب کاهش بار ساختمان در حوادثی مثل زلزله میشود، می‌توان از آن برای پشت‌بام و طبقات فوقانی سازه استفاده کرد. به‌این‌ترتیب در طبقات زیرین که نیاز به مقاومت بالاتری است، بهتر است از بتن‌های معمولی بهره برد اما در طبقات بالای ساختمان برای کاهش وزن سازه، از فوم بتن برای پشت‌بام و غیره استفاده کرد.
فوم بتن بهتر است یا پوکه؟
ابتدا باید بدانید پوکه چیست تا فرق این دو را درک کنید و بعد از آن به این سوال پاسخ خواهیم داد که «فوم بتن بهتره یا پوکه».
پوکه به سنگ‌هایی گفته میشود که سبک است و وقتی آن را در دست می‌گیرید احساس می‌کنید داخل آن‌ها پوک است به همین دلیل پوکه وزن بسیار سبکی دارد. وقتی به آن نگاه می‌کنید حفره‌هایی نیز روی سطح پوکه مشاهده می‌کنید. در واقع پوکه‌ها سنگ‌های آتشفشانی هستند که در نتیجه خروج گازهای آتشفشانی، گدازه‌های آن به‌صورت پوکه درآمده و امروزه در صنعت ساخت‌وساز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
تقریبا همه ما ایرانی‌ها یک عدد پوکه در حمام خانه خود داریم! همین سنگ‌پایی که در بسیاری از حمام‌ها وجود دارد در واقع یک نوع پوکه است.
البته پوکه دو نوع است؛ طبیعی و صنعتی. پوکه‌های طبیعی همان گدازه‌های آتشفشانی است و پوکه‌های صنعتی از گدازه‌های کوره‌های ذوب فلزات به دست می‌آید.
پس وجه مشترک فوم بتن و پوکه، وزن سبک آن‌ها است، با این حال قدمت استفاده از پوکه بسیار بیشتر است. حالا اگر می‌خواهید بدانید فوم بتن بهتره یا پوکه، توصیه می‌کنیم موارد زیر را بخوانید و بر اساس آن تصمیم‌گیری کنید:
| مقایسه فوم بتن و پوکه | ||
| ردیف | فوم بتن | پوکه |
| 1 | سرعت اجرای فوم بتن بیشتر است، در یک روز کاری با سه کارگر حدود 600 مترمربع کفسازی میشود. | سرعت اجرای پایینی دارد. در هر روز کاری با سه کارگر فقط 150 مترمربع کفسازی میشود. |
| 2 | حمل و نقل و اجرای آن راحت‌تر است، چون به وسیله پمپ کردن بتن روی سطح صورت می‌گیرد، بنابراین مقرون به صرفه‌تر است. | حمل و نقل و اجرای آن سخت‌تر است. |
| 3 | فضای اضافی از محوطه اشغال نمی‌کند. | قبل از انجام کار باید قسمتی جهت خالی‌کردن مصالح در نظر گرفت. |
| 4 | مقاومت فشاری کمتری دارد. | مقاومت فشاری بیشتری دارد. |
| 5 | برای اجرای فوم بتن آب زیادی مصرف میشود. | نیازی به آب ندارد. |
| 6 | احتمال آبدهی بعد از اجرا وجود دارد. | مشکلی از بابت آب‌بندی ندارد |
بهترین جایگزین فوم بتن، قطعاً پوکه است اما باتوجه‌به موارد بالا و شرایط مقطعی که می‌خواهید کفسازی کنید، می‌توانید بین این دو گزینه یکی را انتخاب کنید.
فوم بتن چگونه تولید میشود؟
همان‌طور که گفتیم مواد اولیه لازم برای تولید فوم بتن عبارت است از سیمان، ماسه بادی، آب و فوم کفزا.
روش تولید فوم بتن نیز به این صورت است که ابتدا باید آب و سیمان را با هم مخلوط کرد (این میزان بستگی به طرح اختلاط بتن باید انجام شود) حالا نوبت به ماده فوم می‌رسد. باید ماده کف زا را داخل دستگاهی به نام فوم ژنراتور ریخته و آن را با آب ترکیب کنید، دستگاه با فشار بالا، فوم را از داخل لوله‌ای عبور داده و نوعی کف از آن به دست می‌آید. این کف را باید داخل میکسر بتن یا بتونیر ریخته و با مواد سیمانی ترکیب کنید. بعدازاین با استفاده از دستگاه پمپاژ، مواد فوم بتن روی مقطع ریخته میشود.
در بالا برای کسانی که نمی‌دانند مایع فوم بتن چیست توضیح دادیم که در واقع مایع اصلی فوم بتن، همان ماده کفزا است که از پروتئین حیوانی به دست می‌آید، این مواد از طریق دستگاه فوم بتن در مقطع بتن‌ریزی پمپ میشود.
فوم بتن متری چند؟
با این آشفتگی بازار که قیمت‌ها به‌صورت ساعتی تغییر می‌کند، نه حتی روزانه یا هفتگی! نمی‌توان قیمت دقیقی از اینکه هر مترمکعب فوم بتن چقدر میشود داد. در بازار نیز قیمت‌های مختلفی برای این محصول ارائه می‌کنند که باتوجه‌به کیفیت مصالح استفاده شده و ماده کفزا متفاوت است.
آیا فوم بتن نیازی به ویبره زدن دارد؟
یکی از ویژگی‌های فوم بتن، خاصیت متخلخل بودن آن است به همین دلیل بعد نیازی نیست مانند بتن‌های معمولی اقدام به ویبره کردن بتن با شیلنگ ویبراتور کرد؛ یکی از علل اصلی ویبره زدن بتن این است که هوای داخل آن خارج شده و بتن قسمت‌های مختلف مقطع را بپوشاند. برای فوم بتن وجود حباب‌های هوا داخل آن ضروری است، ضمن اینکه اسلامپ بتن بالا است و در تمام قسمت‌های مقطع جای می‌گیرد.
منابعی برای مطالعه بیشتر:
