آیا می‌دانستید بتن هم ممکن است سرطان بگیرد؟!

آسیب‌هایی که می‌تواند بتن را خراب کنند چندین علت دارند، این آسیب‌ها معمولاً شیمیایی بوده و می‌تواند در دسته‌بندی‌های مختلفی جای بگیرند، حمله کلرید، کربوناسیون، سولفاته و سرطان بتن مواردی است که درباره بتن می‌تواند به‌گونه‌ای عمل کند که موجب خرابی آن شود، در این مطلب مختصری درباره این موارد توضیح خواهیم داد.

آسیب بتن ناشی از کربوناسیون

کربنات از واکنش هیدرواکسید با دی‌اکسیدکربن به وجود می‌آید، این پدیده در بتن به این شکل است که بین هیدرواکسید کلسیمی که درون بتن است با دی‌اکسیدکربن موجود در هوا واکنشی به وجود می‌آید که تولید کربنات کلسیم می‌کند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد اولین اثر خود را در خوردگی میل‌گردها نمایان خواهد کرد؛ در این شرایط به دلیل آنکه از پی اچ بافت بتن که در حقیقت به‌عنوان لایه محافظ میل‌گردها عمل می‌کند کاسته می‌شود، ممکن است بتن در معرض حملات کلریدی قرار بگیرد. از دیگر عوامل مؤثر در کربناته شدن بتن می‌توان به وجود رطوبت، گرم یا خشک بودن محیط و مواردی ازاین‌قبیل اشاره کرد.

آسیب بتن ناشی از حملات کلریدی

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند برای بتن آسیب‌زا باشد حملات کلریدی است منظور از حملات کلریدی تهاجم یون کلر به درون بتن است، در این شرایط اسیدکلریدریک تولید شده و پی اچ بتن را کاهش می‌دهد، همان گونه که در بالا هم اشاره کردیم پی اچ در واقع لایه محافظتی میل‌گردها است که در صورت کم‌شدن باعث آسیب به میل‌گردها می‌شود. در چنین شرایطی میل‌گردها فضایی برای انبساط پیدا کرده و به سطح بتن فشار وارد می‌آورند که در نهایت موجب تخریب و آسیب به بتن خواهد شد. این اتفاق بیشتر در آب‌وهوای گرم و مرطوب رخ می‌دهد. یکی دیگر از موارد شایع که باعث حملات کلریدی می‌شود نمک‌های یخ‌زدایی است که برای ازبین‌بردن یخ و برف روی سطح بتن ریخته می‌‎شود. آب دریاها نیز به دلیل شوری این قابلیت را دارند که حملات کلریدی در بتن را تشدید کنند بنابراین مناطقی که در مجاورت دریا هستند بیشتر در معرض حملات کلریدی بتن قرار می‌گیرند. برای برطرف‌کردن این پدیده و حداقل کاهش اثرات آن علاوه بر ترکیبات اصلی بتن مواد افزودنی مثل فوق روان‌کننده‌ها و روان‌کننده‌ها را به بتن اضافه می‌کنند.

آسیب بتن ناشی از سرطان بتن

سرطان بتن بیشتر در مناطقی که رطوبت بالایی دارند اتفاق می‌افتد مثل مناطق شمالی کشور؛ همان گونه که می‌دانید بتن از سنگ‌دانه‌هایی درست می‌شود که حاوی مقداری داسیت، اندزیت، کلسدونی، ریولیت، تری دسییت، اپال و … است که این مواد در مواقعی موجب انبساط بتن خواهند شد؛ سرعت پدیدآمدن سرطان بتن بسیار آرام است بنابراین ممکن است سال‌ها طول بکشد تا شاهد چنین پدیده‌ای در بتن باشیم. دقیقاً به همین دلیل به آن سرطان بتن می‌گویند که نشانه‌های آن پنهان است و وقتی خود را نمایان می‌کند که درصد بالایی از تخریب را آغاز کرده است. وجود سیمان‌های با مواد قلیایی زیاد از جمله عوامل مؤثر بر این سرطان بتن است. وجود مقدار زیادی از میل‌گردهای فولادی داخل بتن موجب تسریع سرطان بتن می‌شود. اگر بتن دچار سرطان شود چند اثر مخرب روی آن خواهد گذاشت که عبارت‌اند از:

• بالارفتن سرعت انبساط بتن و در نتیجه تخریب آن
• پایین آمدن مقاومت فشاری بتن در نتیجه انبساط
• ازهم‌گسیختگی بتن در نقاط مختلف که به‌مرور تمام قسمت‌ها را درگیر می‌کند
• ترمیم بتن در این شرایط تقریباً غیرممکن است
• در صورت قابل ترمیم بودن بتن، هزینه آن بسیار بالا است

درمان سرطان بتن چیست؟

همان گونه که گفتیم درمان سرطان بتن اگر به مراحل بالا برسد تقریباً امری غیرممکن است برای همین پیش از بتن‌ریزی باید متوجه این موضوع شد و با سنجیدن شرایط محیطی از سیمان‌هایی استفاده کرد که واکنش قلیایی پایین‌تری دارند. از جمله این سیمان‌ها سیمان پوزولانی است که مقاومت بالایی در برابر مواد شیمیایی دارد. در کشور ما کمتر استفاده از سیمان پوزولانی رایج است برای همین عمر مفید بتن نیز در مقایسه با دنیا پایین‌تر است.