بتن ریزی در شرایط آب و هوایی مختلف باید با شیوه‌هایی انجام شود که بتن خاصیت خود را از دست ندهد، در شرایط آب و هوایی سرد و برفی و زمانی که دمای هوا به زیر صفر رسیده به گونه‌ای که محیط دچار یخ زدگی شده است، بتن ریزی باید با رعایت برخی شرایط انجام شود، چراکه در این حالت بتن منجمد می‌شود. انجماد بتن فرآیند هیدراتاسیون را دچار اختلال کرده و بتن سفت نخواهد شد. اگر بتن تا ۴۸ ساعت در شرایط انجماد قرار بگیرد، می‌توان گفت این بتن دیگر خاصیت خود را از دست داده و عملا پس از خشک شدن نیز مقاومتی نخواهد داشت. برای پیشگیری از بروز چنین اتفاقاتی باید نسبت به بتن ریزی در هوای سرد نکاتی را لحاظ کرده و سپس این کار انجام داد؛ چراکه در این حالت سرعت واکنش سیمان با آب کند شده و زمان گیرش آن طولانی می‌شود. علاوه بر این باید به این نکته نیز اشاره کرد که بتن مقاومت اولیه خود را از دست داده و به خاطر انبساط حاصل از یخ زدگی، بتن شما دچار ترک خوردگی خواهد شد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
تعریف هوای سرد برای بتن ریزی
براساس تعریف آیین نامه بتن ایران (آبا) اگر بتن ریزی در یک بازه زمانی سه روزه انجام شود که دمای هوا در شبانه روز کمتر از ۵ درجه سانتیگراد باشد و همچنین برای بیش از نصف روز از ۱۰ درجه سانتیگراد بیشتر نباشد، بتن ریزی در هوای سرد نامیده می‌شود. در این شرایط باید محیط انجام کار به وسیله برخی اقدامات مدیریت شده و از انجماد بتن جلوگیری به عمل آورد، عدم انجماد بتن به این معنی است که بتن ویژگی‌های فیزیکی و شیمایی خود را از دست نداده و به همان کیفیت و مقاومت استاندارد باقی بماند.
راهکارهای جلوگیری از انجماد بتن در هوای سرد
برای جلوگیری از انجماد بتن برخی راهکارها توصیه شده است و مهندسان با اتخاذ چنین شیوه‌هایی سعی در حفظ کیفیت بتن می‌کنند. به صورت کلی می‌توان چهار کار را انجام داد:
- استفاده از بادشکن
- استفاده از روکش‌های عایق
- استفاده از ورقه‌های عایق
- استفاده از پوشش‌های پلاستیکی
علاوه بر این می‌توان برای کاهش خطر از بین رفتن مقاومت بتن در هوای سرد سه شیوه زیر را به کار بست:
- استفاده از ضدیخ
- استفاده از تجهیزات گرمایشی
- استفاده از برخی افزودنی‌ها
استفاده از ضدیخ در آماده سازی بتن
از آنجایی که می‌توان ضدیخ را در آب حل کرد و آن را به مواد بتن اضافه کرد، تا حدودی می‌توان دمای انجماد بتن را کاهش داد به این ترتیب، بتن از یخ زدگی نجات خواهد یافتم. با این حال ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که مقدار ضدیخ باید با لحاظ شرایط استاندارد از سوی مهندسان ناظر انجام بگیرد چراکه استفاده بیش از حد از ضدیخ، باعث خرابی بتن خواهد شد.
استفاده از تجهیزات گرمایشی
یکی از شیوه‌ها برای بتن ریزی در هوای سرد استفاده از تجهیزات گرمایشی مثل بخاری یا هیترهای برقی است، با این حال این روش مطمئنی برای بتن ریزی نخواهد بود و خیلی از سوی مهندسان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد؛ چراکه هم تاثیر چندانی در استفاده از این روش دیده نمی‌شود و هم خطر کربنیزه شدن بتن در آن وجود دارد. استفاده از تجهیزاتی که بخار آب تولید می‌کنند قابل اطمینان‌تر است با این وجود این کار نیز چندان موثر نخواهد بود.
استفاده از تسریع‌کننده‌های هیدراتاسیون
برخی مواد تسریع کننده منجر به افزایش سرعت هیدارتاسیون خواهد شد و به این ترتیب سیمان زودتر خود را خواهد گرفت.
راهکار به عمل آوردن بتن در هوای سرد
برای اینکه بتن را در هوای سرد درست کرده و آماده اجرا کنیم چند راهکار وجود دارد که عبارتند از:
- آماده سازی بتن در محل انجام پروژه
- استفاده از بتن آماده
آماده سازی بتن در محل انجام پروژه
بسیاری از مهندسان ناظر تمایل دارند که بتن زیر نظر شخص آن‌ها و در محل انجام کار تولید شود، در این شرایط اگر محیط سرد باشد، تمام خطراتی که در بالا ذکر کردیم ممکن است برای بتن به وجود آمده و بتن دچار انجماد شود. بنابراین ریسک انجام این کار بیشتر است.
استفاده از بتن آماده
امروزه برخی شرکت‌های بتن سازی وجود دارد که بتن آماده را با استفاده از تراک میکسرها به محل انجام پروژه با رعایت استاندارهای آیین نامه بتن ایران منتقل می‌کنند. طبیعتا این کار هزینه مادی بیشتری داشته اما از آسیب‌های احتمالی برای بتن جلوگیری به عمل خواهد آورد.
مهم‌ترین نکات برای انجام بتن‌ریزی در هوای سرد
در ادامه برخی نکات را به صورت مختصر لیست خواهیم کرد، استفاده از این راهکارها باعث می‌شود بتوانید در آب و هوای سرد که محیط دچار یخ زدگی شده است، کار بتن ریزی را به درستی انجام دهید. این نکات به شرح زیر است:
- استفاده از آب گرم در ترکیبات بتن
- دمای آب گرم نباید از ۶۰ درجه سانتیگراد تجاوز کند
- اگر دمای آب بیشتر از این مقدار بود (نهایتا تا ۹۰ درجه) باید ابتدا آب را با سنگدانه مخلوط کنید سپس سیمان را اضافه کنید در غیر این صورت سیمان گلوله‌ای خواهد شد.
- دمای بتن برای انجام بتن ریزی نباید کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد باشد.
- از یخ زدن سنگدانه‌ها با استفاده از برخی پوشش‌ها و عایق‌ها جلوگیری به عمل آورید.
- شب‌ها روی سنگدانه‌ها را به وسیله نایلون بپوشایند.
- ممکن است یک لایه از سنگدانه‌ها دچار یخ زدگی شده باشد که باید این لایه را بردارید و از اختلاط آن در ترکیبات جلوگیری به عمل آورید.
- بهتر است از سیمان‌هایی که سرعت واکنش بالایی دارند استفاده کنید.
- می‌توانید در آب ضدیخ بریزید اما مقدار آن نباید به حدی باشد که بتن را خراب کند.
- سعی نکنید دمای بتن را به یکباره بالا ببرید چراکه ترکیبات شیمیایی آن دچار مشکل خواهد شد.
- بتن ریزی را در سریعترین زمان ممکن انجام دهید.
- نسبت آب به سیمان باید متناسب با شرایط آب و هوایی سرد باشد.
- دمای ساخت بتن باید بیشتر از زمانی باشد که می‌خواهید بتن ریزی را انجام دهید.
- اگر سطحی که می‌خواهید روی آن بتن بریزید دچار یخ زدگی شده است باید ابتدا یخ یا برف را از آن قسمت پاک کنید، برای این کار می‌توانید از وسایل گرمایشی استفاده کنید.
- در هنگام استفاده از وسایل گرمایشی با سیستم احتراقی باید مراقب باشید، بتن کربنیزه نشود.
- وجود حباب‌هایی داخل بتن باعث می‌شود بتن شما دچار یخ زدگی نشود، باید از تجهیزاتی استفاده شود که حباب‌های بیشتری داخل بتن باشد، برای از بین بردن حباب‌ها پس از بتن ریزی می‌توان از شیلنگ ویبراتور استفاده کرد.
- در ترکیبات بتن، باید میزان آب مورد استفاده کمتر باشد.
- بعد از آنکه بتن را ریختید، می‌توانید تا چند روز از عایق‌های نایلونی یا پشم شیشه برای گرم نگه داشتن بتن استفاده کنید تا زودتر خشک شود.
- باید از انجماد بتن در ۲۴ ساعت ابتدایی بتن ریزی جلوگیری به عمل آورد در غیر این صورت مقاومت بتن شما به نیمی از مقاومت واقعی خود کاهش خواهد یافت.
- در ساعات ابتدایی بتن ریزی، دمای بتن نباید به کمتر از ۳ درجه سانتیگراد برسد.
