سال پیش که یک‌تکه زمین در یکی از استان‌های شمالی کشور خریداری کردیم، منتظر بودیم تا قیمت‌ها یک مقدار تعدیل شود تا بتوانیم در قسمتی از آن یک ویلا یا ساختمان بسازیم و بقیه قسمت‌های آن را تبدیل به باغ کنیم. اما قیمت‌ها، تعدیل که نشد هیچ، اتفاقاً افزایش سرسام آوری پیدا کرد، برای همین ما تصمیم گرفتیم خودمان دست‌به‌کار شویم و با تهیه مصالح موردنیاز در ساختمان‌سازی، بیشتر کارها را به‌صورت شخصی انجام دهیم تا هزینه‌های خود را کاهش دهیم.
برای همین در سایت‌های مختلفی به دنبال لیست مصالح موردنیاز ساختمان بودیم، اما هرچه بیشتر می‌گشتیم، کمتر می‌یافتیم و در واقع مطلب به‌دردبخوری برای مشکل خود پیدا نکردیم؛ بنابراین تصمیم گرفتیم با چند نفر از دوستانی که در کار ساختمان‌سازی هستند مشورت کرده و لیست مصالح موردنیاز ساختمان را تهیه کنیم تا هرکسی مثل ما این مشکل را داشت نیز بتواند از این لیست استفاده کند.
در این لیست سعی کردیم، هرآنچه نیاز است شما درباره مصالح موردنیاز برای ساختمان بدانید را گردآوری کنیم، طبعاً این‌همه ماجرا نیست و ساختن یک ساختمان، به‌اصطلاح دَنگ و فَنگ‌های خاص خودش را دارد. حالا اگر آماده‌اید با ابزارینو همراه باشید تا یک چک‌لیست کامل برای ساختن سازه خود تهیه کنید.
عوامل موثر بر محاسبه مصالح مورد نياز ساختمان
اینکه شما چه ساختمانی می‌سازید، در نوع مصالح و میزان آن‌ها تأثیرگذار خواهد بود. حتماً می‌دانید که این روزها دو نوع اسکلت برای ساختن ساختمان‌های مختلف استفاده می‌شود. یک نوع متداول و قدیمی همان اسکلت‌های آهنی است و نوع دیگر اسکلت بتنی، اگر می‌خواهید بدانید که اسکلت بتنی بهتر است یا اسکلت آهنی، باید بدانید مهندسان و معماران سر این قضیه دعوا دارند، اما در کل هر یک از انواع اسکلت مزایا و معایب خود را دارند که می‌توانید در مطلب زیر در این باره بیشتر بخوانید.
اهمیت بتنی یا فلزی بودن اسکلت ساختمان در این مطلب این است که در میزان مصالح تأثیر گذارد است. در ادامه ما مهم‌ترین عوامل مؤثر بر محاسبه مصالح موردنیاز ساختمان را با هم بررسی می‌کنیم و در ادامه لیست مصالح موردنیاز ساختمان در قالب یک جدول برای شما منتشر خواهیم کرد:
عامل اول: ارتفاع ساختمان
هرچه ارتفاعت بیش، مصالحت بیشتر!
اولین عامل، تعداد طبقات ساختمانی است که شما می‌خواهید بسازید، مثلاً در استان‌های شمالی بیشتر ساختمان‌های ویلایی نهایتاً دوطبقه است؛ اما در شهرها تعداد طبقات ساختمان‌ها 4 طبقه به بالا است و ازآنجایی‌که هرچه تعداد طبقات بیشتر شود، نیاز به مصالح بیشتری است بنابراین باید در محاسبات خود، میزان مصالح موردنیاز در ساختمان‌سازی برای یک طبقه را در نظر گرفت و بعد آن را به نسبت طبقات افزایش داد.
عامل دوم: کاربری ساختمان
بیمارستان می‌سازید یا خانه ویلایی؟
هر ساختمانی که ساخته می‌شود بر اساس نوع کاربری خود مجوز می‌گیرد بنابراین ازآنجایی‌که همه ساختمان‌ها مسکونی نیست، بلکه بخش زیادی از آن‌ها را بیمارستان، مدرسه، ساختمان‌های اداری و غیره تشکیل می‌دهند بنابراین نوع مصالح و میزان آن‌ها متفاوت خواهد بود. به‌عنوان‌مثال ساختمان یک مدرسه باید وزن بیشتری داشته باشد به همین خاطر میزان مصالح موردنیاز این ساختمان بیشتر خواهد بود.
عامل سوم: جغرافیای ساختمان
در سیبری ساختمان می‌سازید یا در استوا؟!
عامل مهم دیگر، منطقه جغرافیایی ساختمان است. خیلی تفاوت به ساختمانی که در یک منطقه سردسیر ساخته می‌شود با ساختمانی که در منطقه‌ای گرمسیری ساخته می‌شود وجود دارد. از طرفی دیگر منطقه جغرافیایی تنها محدود به هوای آن منطقه نمی‌شود بلکه وضعیت زلزله‌خیز بودن آن هم اهمیت دارد. اگر ساختمان‌هایی که در ایران ساخته می‌شود، شبیه ساختمان‌های ژاپنی بود با یک زلزله هزاران نفر از مردم در شهرهای مختلف جان نمی‌دادند.
مصالح مورد نیاز برای ساخت یک ساختمان
باتوجه‌به مطالبی که در بالا گفته شد حالا می‌توانیم لیست مصالح موردنیاز ساختمان را شکل زیر تهیه کنیم:
گام اول- مقدار آهن مورد نیاز برای انواع اسکلت آهنی و بتنی
همان‌طور که گفتیم مصالح موردنیاز برای ساختمان با اسکلت آهنی متفاوت از نوع بتنی است، حتی در ظاهر هم می‌توان متوجه شد که یک ساختمان بتنی نیاز به بتن بیشتر و یک ساختمان با اسکلت آهن، نیاز به آهن یا فولاد بیشتری دارد. در جدول زیر به تفکیک هر یک از مصالح موردنیاز آورده شده است:
| محاسبه آهن مورد نياز ساختمان برای سازه با اسکلت آهنی | ||
| وزن آهن (بر متر مربع) | وضعیت مهاربندی | وضعیت وزن آرماتور |
| 45 تا 70 کیلوگرم | هم مرکز | بدون محاسبه وزن آرماتور |
| 50 تا 75 کیلوگرم | غیر هم مرکز | بدون محاسبه وزن آرماتور |
| 60 تا 110 کیلوگرم | مجهز به قاب خمشی معمولی | بدون محاسبه وزن آرماتور |
| 75 تا 120 کیلوگرم | مجهز به قاب خمشی ویژه | بدون محاسبه وزن آرماتور |
در جدول زیر محاسبه آهن مورد نیاز برای سازه با اسکلت بتنی است:
| محاسبه آهن مورد نياز ساختمان برای سازه با اسکلت بتنی | ||
| وزن آهن (بر مترمربع) | وضعیت مهاربندی | وضعیت وزن آرماتور |
| 35 تا 60 کیلوگرم | مجهز به قاب خمشی با دیوار برشی | بدون محاسبه وزن آرماتور |
| 40 تا 55 کیلوگرم | مجهز به قاب خمشی متوسط | بدون محاسبه وزن آرماتور |
| 45 تا 70 کیلوگرم | مجهز به قاب خمشی ویژه | بدون محاسبه وزن آرماتور |
گام دوم- محاسبه مصالح مورد نياز ساختمان برای آرماتور سقف
همان‌طور که می‌دانید برای افزایش مقاومت فشاری و کششی بتن به‌ویژه در قسمت‌هایی مثل سقف ساختمان، از آرماتوربندی استفاده می‌کنند. مصالح ساختمانی موردنیاز برای این قسمت شامل آرماتورها است که در جدول زیر می‌بینید:
| لیست مصالح مورد نیاز ساختمان برای انواع سقف | |
| نوع سقف | وزن آهن (بر مترمربع) |
| تیرچه بلوکی | 6 تا 8 کیلوگرم |
| دال بتنی نوع تو پُر | 11 تا 17 کیلوگرم |
| کامپوزیتی | 9 تا 13 کیلوگرم |
