ضربات برگشتی اره زنجیری یا لگدزدن که در انگلیسی به آن «کیک بک» می‌گویند اصطلاحی است که برای توصیف لرزه‌های ناگهانی و رو به بالای اره موتوری استفاده می‌شود. این لگدها بالقوه بسیار خطرناک است و یکی از شایع‌ترین دلایل حوادث مرتبط با دستگاه اره زنجیری همین موضوع است. همین که اره زنجیری لگد زد، هیچ کار دیگری نمی‌توانید بکنید، به‌غیراز اینکه کنترل دستگاه را در اختیار گرفته و آن را مهار کنید.
لگدزدن اره زنجیری بر اساس قانون سوم نیوتن!
لگدزدن معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که زنجیر به مانعی برخورد می‌کند، اما این اتفاق تابع چه قانونی است؟ برای این کار بهتر است سری به قوانین فیزیک نیوتنی بیندازیم، بر اساس قانون سوم نیوتن یا قانون کنش و واکنش، هر عملی، عکس‌العملی دارد؛ این عکس‌العمل دو ویژگی دارد:
- برابر با عمل است
- در جهت خلاف عمل است
بر مبنای این قانون اگر ماده یا جسمی به ماده و جسم دیگری نیرویی وارد کند، جسم دوم نیز به همان اندازه نیرویی در جهت مخالف به جسم اول وارد می‌کند. در لگدزدن اره موتوری نیز دقیقاً همین اتفاق می‌افتد؛ چرا که وقتی اره زنجیری به تنه درخت نیرو وارد می‌کند، تنه درخت نیز به اره زنجیری نیرویی به همان اندازه و در جهت مخالف آن وارد می‌کند برای همین ضربات برگشتی یا لگد اتفاق می‌افتد.
منطقه لگدزدن اره زنجیری کجاست؟
متداول‌ترین نقطه‌ای که اره زنجیری لگد می‌زند قسمت جلوی اره و یک‌دوم بالایی آن است. یعنی یک زاویه 90 درجه در قسمت نیم‌دایره‌ای نوک دستگاه. حتی اگر اره شما در بهترین وضعیت نیز باشد در این قسمت امکان لگدزدن وجود دارد؛ جدای از این قسمت، برخی عوامل نیز بر لگدزدن اره زنجیری مؤثر است. مثلاً طول عمر بالای زنجیر و کُند بودن آن‌یکی از دلایل عمده لگدزدن اره موتوری است. به همین ترتیب اگر زنجیر به‌اندازه کافی محکم نباشد، روی کارایی دستگاه تأثیر گذاشته و خطر لگدزدن را افزایش می‌دهد.
چگونه خود را برای لگدهای اره زنجیری آماده کنیم؟
وقتی اره موتوری بنزینی تصمیم به لگدزدن گرفت تقریباً هیچ کاری نمی‌توانید انجام دهید که جلوی آن را بگیرید! پس باید آمادگی‌های لازم را در این زمینه داشته باشید، از جمله این آمادگی‌ها، استفاده از تجهیزات ایمنی (PPE) شخصی است. ازآنجایی‌که تقریباً احتمال کیک بک زدن اره زنجیری بالا است و سمت حرکت لگد به سمت سروصورت شما است باید از داشتن کلاه ایمنی اطمینان داشته باشید؛ بهتر است از کلاه‌های «ویزور» یا لبه‌دار استفاده کنید. کلاه ایمنی ویزور داری یک لبه سفت در جلوی کلاه است.
همچنین توصیه می‌شود قبل از شروع کار، کاپشن، شلوار، دستکش، چکمه یا پوتین مناسب تهیه کرده و بپوشید؛ چراکه در لگد زدن اره زنجیری قضیه مرگ و زندگی در میان است!
راه‌هایی که می‌توانید از ضربات اره زنجیری جلوگیری کنید
برای کاهش خطر لگدزدن، چندین کار مختلف وجود دارد که می‌توانید انجام دهید:
دفترچه راهنما را بخوانید
این کار همیشه باید جزو اولویت‌های شما باشد، به‌ویژه اگر تجربه کار با اره بنزینی را ندارید. دفترچه راهنما، تمام اطلاعات مهم در مورد چگونگی استفاده ایمن از اره زنجیری را به‌صورت صحیح به شما ارائه می‌کند.
اطمینان از سالم بودن ترمز زنجیر دستگاه
ترمز زنجیر اره، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها در پیشگیری از خطرات این دستگاه است. این ترمز طراحی شده تا با گرفتن آن بلافاصله حرکت زنجیر متوقف شود. از ترمز زنجیر اره موتوری برای زمانی که شما می‌خواهید تغییر موقعیت دهید استفاده می‌شود، در این حالت دیگر نیازی نیست دستگاه را خاموش کنید. این ترمز همچنین عامل مؤثری در مهارکردن کیک بک اره است، با لگدزدن دستگاه باید بلافاصله ترمز را بگیرید؛ این اقدام می‌تواند صدمات احتمالی را کاهش دهد؛ بنابراین حتماً پیش از شروع به کار، از سالم بودن ترمز زنجیر مطمئن شوید.
از زنجیره‌های ضدلگد استفاده کنید
برخی زنجیرها برای اره موتوری طراحی شده است که احتمال لگدزدن آن‌ها کمتر است، این زنجیرها به‌ویژه برای افراد مبتدی بسیار مناسب است؛ چراکه ضربات برگشتی کمتری وارد می‌کنند. معمولاً تیغه‌های این زنجیرها پایه کوتاه‌تری دارند و طراحی خاصی دارند بنابراین کیک بک آن‌ها کمتر است.
زنجیرهای معمولی پایه‌های بلندتر و بیشتری دارند و به همین دلیل سریع‌تر چوب را برش می‌دهند با این حال خطر لگد زدن آن‌ها نیز بیشتر است.
از زنجیرهای تیز استفاده کنید
همان‌طور که گفتیم زنجیرهای کُند و مستهلک، امکان کیک بک را بیشتر می‌کنند؛ زیرا دندانه‌های زنجیر قادر به قطع چوب نخواهند بود و همین امر باعث گیرکردن زنجیر داخل چوب و ایجاد لگد می‌شود.
هنگام قطع تنه درختان بیشتر احتیاط کنید
اگر در هنگام برش تنه درخت، منطقه کیک بک اره به یک کُنده یا شاخه‌ای که نمی‌بینید برخورد کند شما بیشتر در معرض لگدزدن خواهید بود، بنابراین ما توصیه می‌کنیم در هنگام برش تنه درختان بیشتر دقت کنید. این امر همچنین به نحوه ایستادن شما نیز ارتباط پیدا می‌کند. اگر از نردبان استفاده می‌کنید باید اطمینان حاصل کنید که نردبان در جای محکمی قرار گرفته است.
