هرآنچه باید درباره تجهیزات حفاظت فردی (PPE) بدانید

همواره در اکثر مطالبی که به عنوان نحوه کار با انواع دستگاه‌ها و تجهیزات صنعتی و کشاورزی منتشر کرده‌ایم مرحله اول برای استفاده از این تجهیزات را به استفاده از تجهیزات حفاظت فردی اختصاص داده‌ایم. برای استفاده از اره زنجیری، ماله پروانه‌ای، کمپکتور صفحه‌ای، شیلنگ ویبراتور و مواردی مانند این همواره تاکید و توصیه ما استفاده از تجهیزات ایمنی بوده است. حتما جمله معروف و البته کلیشه‌ای که در کشور ما کمترین توجهی به آن می‌شود را شنیده‌اید که می‌گوید «اول ایمنی، بعد کار»؛ انسان ذاتا به دنبال امنیت است، چون امنیت آرامبخش است. امن بودن خانه، امن بودن شهر، امن بودن محیط کار، امن بودن همه چیز، همه کس و همه جا. تمام تلاش بشر نیز برای کسب امنیت بوده است؛ اما چرا برخی اوقات ما به خطرات بی توجه هستیم؟ این موضوع به درک ما از خطر باز می‌گردد. گاهی وقت‌ها ما انسان‌ها درکی از خطری که پیش روی ما است نداریم یا آن را دست کم می‌گیریم. از همین رو جدی گرفتن ایمنی اهمیت بسزایی دارد، وقتی ایمنی از بین رفت دیگر فرقی ندارد چقدر برای جبران آن هزینه کنیم! در این مطلب ما می‌خواهیم به صورت کامل تجهیزات ایمنی شخصی (PPE) را مورد بررسی قرار داده و مفاهیم مرتبط با این موضوع را بیان کنیم.

ریسک و خطر چیست؟

ریسک و خطر دو مقوله متفاوت هستند که تعاریف مختلفی نیز دارند، در حقیقت ریسک احتمال بالفعل شدن یک خطر است.

خطر به وضعیت یا منبعی گفته می‌شود که به صورت بالقوه توانایی آسیب رساندن به انحاء مختلفی همچون بیماری، صدمات، جراحات یا ترکیبی از آن‌ها را داشته باشد. اما ریسک از ترکیب احتمال وقوع یک حادثه خطرناک با شدت صدمات به دست می‌آید.

برای به دست آوردن میزان ریسک رابرت دی کاپلان اندیشمند علوم اجتماعی به همراه گاریک فرمولی ارائه کرده‌اند که به وسیله آن می‌توان میزان ریسک را به دست آورد. آن‌ها معتقدند ریسک از تقسیم منبع خطر بر تدابیر حفاظتی به دست می‌آید. برای درک بهتر این موضوع فرض کنید احتمال یک تصادف مرگبار 100% است (منبع خطر). طبق برآوردها بستن کمربند ایمنی 40% احتمال مرگ را در اینگونه تصادفات کاهش خواهد داد (تدابیر حفاظتی)؛ اگر 100 را بر 40 تقسیم کنیم؛ ریسک چنین کاری 2.5 درصد خواهد بود.

در تعریفی دیگر از ریسک و برای به دست آوردن میزان ریسک می‌توان دو مفهوم را در هم ضرب کرد.

• احتمال مخاطره و تکرار آن که با علامت P نمایش داده می‌شود.
• شدت و پیامد مخاطره که با علامت C نمایش داده می‌شود.

فرمول بالا به این شکل خواهد بود: P*C=S (Risk)

در کتابچه آموزش شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک برای مسئولین ایمنی کارگاه‌ها که از سوی وزارت کار منتشر شده است برای ارزیابی ریسک چهار معیار عنوان شده است؛ این چهار معیار عبارتند از:

• تماس (Exposure)
• احتمال (Likelihood)
• شدت (Severity)
• احتمال کشف خطر (Detection)

تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) چیست؟

تجهیزات حفاظت فردی که با نام اختصاری PPE در دنیا شناخته می‌شود مخفف واژگان Personal protective equipment است. مهم‌ترین بخش تمامی کارها و مشاغل استفاده از تجهیزات حفاظت فردی است که در دنیا آموزش‌های ویژه‌ای برای آن در نظر گرفته شده است. کلاس‌های آموزش این مباحث بین 15 الی 30 ساعت است و تا جایی اهمیت دارد که افراد بدون گذارندن این دوره‌ها اجازه حضور و فعالیت در برخی مشاغل را نخواهند داشت. در ادامه مطالبی برای آشنایی با تجهیزات حفاظت فردی بیان شده است.

استفاده از تجهیزات ایمنی فردی شامل چند بخش از بدن می‌شود که عبارتند از:

• تجهیزات حفاظت فردی (PPE) سر و گردن
• تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) چشم‌ها
• تجهیزات ایمنی فردی (PPE) دست‌ها
• تجهیزات حفاظت فردی (PPE) تنفسی
• تجهیزات ایمنی شخصی (PPE) شنوایی
• لوازم حفاظت فردی ایمنی (PPE) پاها

تجهیزات حفاظت فردی سر و گردن

کلاه ایمنی مهم‌ترین، شناخته شده‌ترین و پرمصرف‌ترین نوع از تجهیزات حفاظت شخصی است که ارتباط مستقیمی با مرگ و زندگی دارد. یک کلاه ایمنی استاندارد باید مقاومت بالایی داشته باشد تا در برابر ضربات، احتراق، جریان الکتریسته و غیره مقاوم باشد.

ویژگی‌های یک کلاه ایمنی استاندارد

برخی از ویژگی‌های یک کلاه ایمنی استاندارد به شرح زیر است:

• وزن کلاه ایمنی: وزن آن نباید از 400 گرم بیشتر باشد. سنگینی بیش از اندازه کلاه باعث آسیب به مهره گردن و ستون فقرات خواهد شد.
• دولایه باشد: کلاه ایمنی باید دو لایه باشد و فاصله لایه بیرونی و لایه داخلی کمتر از 3 سانتی‌متر نباشد.
• غیرقابل اشتعال: کلاه ایمنی از مواد قابل اشتعال ساخته نشده باشد.
• عایق برق: کلاه ایمنی در برابر جریان الکتریسته عایق باشد.
• لبه دار بودن: کلاه ایمنی لبه دار باشد تا در برابر ضربات احتمالی از روبرو به صورت آسیبی نرسد.
• رنگ مناسب: رنگ کلاه ایمنی مناسب قابل تشخیص در شب و روز باشد.
• بنددار بودن: کلاه ایمنی باید بند داشته باشد تا از روی سر نیافتد.

تجهیزات حفاظت فردی چشم‌ها

محافظت از چشم‌ها در برابر خطرات احتمالی مانند اجسام تیز، ذرات و گرد و خاک، مواد شیمیایی، نورها و اشعه‌ها، گرمای زیاد و مواردی شبیه به این در حین انجام کار مهم است. برای این کار باید از عینک‌های ایمنی چشم استفاده کرد.

ویژگی‌های عینک ایمنی

• پوشاننده کل چشم: عینک ایمنی باید گردتاگرد چشم‌ها را بپوشاند تا احتمال ورود ذرات، بخار گازها، گرما و غیره را بپوشاند دقیقا مانند عینک شنا.
• مقاوم در برابر اشعات: عینک ایمنی باید مجهز به یووی باشد تا در برابر اشعه‌های مضر و مخرب مقاوم باشد و از ورود اشعه‌ها به چشم‌ها جلوگیری کند.
• ضدخش باشد: به علت اینکه عینک ایمنی در معرض آسیب است باید ضد خش باشد تا اگر اجسامی با آن برخورد کرد به راحتی خش روی آن نیافتد.
• ضد بخار باشد: از آنجایی که در حین انجام کار، دید داشتن اهمیت بالایی دارد عینک باید ضدبخار باشد تا در صورتی که محیط کار بخار داشت روی شیشه را نپوشاند.
• نشکن باشد: عینک‌های ایمنی شیشه‌ای که به راحتی می‌شکند بسیار خطرناک است، عینک ایمنی بایدطَلقی باشد.

رنگ‌های عینک ایمنی

رنگ سفید: مناسب سنگ‌تراشی، کاشی‌کاری، تراشکاری، آزمایشگاهی و غیره.

رنگ دودی: مناسب فضاهای بیرونی و آفتابی

رنگ زرد: مناسب فضاهای بخار گرفته، مه گرفته، فضاهایی که نور آبی مضر زیاد است.

رنگ قهوه‌ای: مناسب فضاهای بیرونی و آفتابی.

رنگ قرمز: این عینک‌ها نورهای مضر سبز را جذب می‌کنند.

رنگ آبی: رنگ آبی جذب کننده نورهای زرد رنگ است است و مناسب فضاهای کارخانه‌ای دارای لامپ‌های بخار سدیم است.

تجهیزات حفاظت شخصی تنفسی

برای مقابله با ورود بخارهای مضر شیمیایی، ذرات گرد و غبار، خاک و غیره نیازمند استفاده از ماسک‌های مخصوص هستیم. ماسک‌ها نیز انواع مختلفی دارند:

ماسک‌های ساده: که برای فضاهای کارگاهی به منظور جلوگیری از ورود گردوغبار به داخل دهان استفاده می‌شود.

ماسک‌های فیلتردار: این ماسک‌ها معمولی هستند و یک مجرای تنفسی فیلتردار دارند. مانند ماسک‌هایی که اکثر مردم در زمان آلودگی هوا استفاده می‌کنند.

ماسک‌های شیمیایی: برخی ماسک‌ها به منظور جلوگیری از ورود مواد شیمیایی کشنده به داخل دهان، حلق و ریه‌ها استفاده می‌شوند استفاده می‌شود. از این ماسک‌ها در حملات شیمیایی، استفاده در آزمایشگاه‌های شیمیایی، مکان‌های آلوده به مواد شیمیایی، فضاهایی که احتمال آلوده بودن به ویروس‌ها را دارند و غیره استفاده می‌کنند.

تجهیزات حفاظت شخصی دست

برای محافظت از دست‌ها باید دستکش مخصوص ایمنی استفاده کرد. دستکش ایمنی باید مشخصات زیر را داشته باشد:

• مقاوم در برابر لرزش
• مقاوم در برابر پاره شدن
• مقاوم در برابر گرما و سرما
• محافظت از مچ دست، کف دست و انگشتان

تجهیزات حفاظت فردی شنوایی

گوشی ایمنی برای مواقعی استفاده می‌شود که صدای محیط کار آسیب زا باشد در غیر این صورت نیازی به استفاده از گوشی نیست. از گوشی ایمنی برای فضاهایی که صدای محیط بیشتر از 85 دسیبل باشد استفاده می‌کنند. بنابراین در محیط‌های کارگاهی، نجاری‌ها، آهنگری‌ها و غیره باید از این گوشی‌ها استفاده کرد، دستگاه‌هایی مانند اره زنجیری و کمپکتور از جمله دستگاه‌هایی هستند که باید از گوشی ایمنی در هنگام کار با آن‌ها استفاده کرد.

تجهیزات حفاظت شخصی پاها

در کارهایی که احتمال افتادن، پیچ خوردگی مچ پا، سُر خوردن و غیره وجود دارد باید از کفش یا چکمه ایمنی استفاده کرد، ویژگی‌های کفش ایمنی به شرح زیر است:

• ضد آب باشد.
• به راحتی پاره نشود.
• نگهدارنده مچ پاشد.
• وزن بدن را در نقاط مختلف پا تقسیم کند.

منابعی برای مطالعه بیشتر:

?What is PPE in Safety

Risk at Work – Personal protective equipment PPE

Personal protective equipment

Personal Protective Equipment