ابزارینو |
خاکبرداری و گودبرداری دو واژه مصطلح در امور عمرانی و ساختمان‌سازی است که اکثر افراد این دو را یکی می‌گیرند، درحالی‌که خاکبرداری و گودبرداری دو عملیات متفاوت با دو فرایند متفاوت هستند و تفاوت‌های اساسی با هم دارند. بااین‌وجود نمی‌توان گفت این دو هیچ شباهتی به هم ندارند، بلکه می‌توان گفت شباهت‌هایی نیز وجود دارد که در این مطلب قصد پرداختن به همین موضوعات را داریم و به این سوال پاسخ خواهیم داد که خاک برداری و گودبرداری چیست و چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند؟
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
خاکبرداری چیست؟
خاکبرداری یا Cutting در اصل برداشتن زمین طبیعی تا رسیدن به کد پروژه است. خاکبرداری یکی از عملیات‌های عمرانی است و همان گونه که از نام این عملیات پیداست، فرایندی است که در آن زمین را تا عمق 60 سانتی‌متری حفر می‌کنند و پستی و بلندی‌های زمین را از بین برده و آن را هموار می‌کنند و بیشتر برای کارهای راه‌سازی و جاده‌سازی استفاده می‌شود.
معمولا بعد از خاکبرداری از تجهیزات کوبش زمین استفاده می‌کنند تا خاک کوبیده شود، یکی از تجهیزات مهم، کمپکتور است.
[spr id=’37’]
بنا بر تعریف بالا، سه نکته اصلی در خاکبرداری وجود دارد:
- در خاکبرداری تا عمق 60 سانتی‌متری زمین حفر می‌شود.
- هدف از خاکبرداری تسطیح زمین (هموار کردن زمین) و ازبین‌بردن پستی و بلندی‌ها است.
- خاکبرداری بیشتر در پروژه‌های راه‌سازی و جاده‌سازی کاربرد دارد.
گودبرداری چیست؟
گودبرداری یعنی برداشت خاک محدوده مشخصی از زمین از کد موجود تا رسیدن به کد ارتفاعی مشخص جهت احداث پی یا طبقات زیر زمین یا چیزی شبیه به آن.
گودبرداری نیز یکی از عملیات‌های عمرانی است که در آن زمین بیش از 60 سانتی‌متر حفر می‌شود و علاوه بر هموار کردن سطح زمین، بیشتر برای پروژه‌های ساختمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد، نکته قابل‌توجه در گودبرداری این است که معمولاً در این عملیات عمق حفر زمین پایین‌تر از پی ساختمان‌های مجاور است. از این تعریف نیز چهار نکته درباره گودبرداری متوجه می‌شویم:
- عمق گودبرداری بیش از 60 سانتی‌متر است و این میزان ممکن است ده‌ها متر یا بیشتر باشد.
- در گودبرداری نیز فرایند هموارسازی زمین صورت می‌گیرد.
- گودبرداری بیشتر برای پروژه‌های ساختمان‌سازی و برج‌سازی انجام می‌شود.
- عمق حفر زمین در گودبرداری پایین‌تر از فوندانسیون ساختمان‌های مجاور است.
تفاوت‌ها و شباهت‌های گودبرداری و خاکبرداری
حتماً تا اینجا متوجه شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو عملیات شده‌اید؛ از جمله شباهت‌های گودبرداری و خاکبرداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در هر دو عملیات تسطیح زمین انجام می‌شود.
- هر دو عملیات با دستگاه‌های مشابهی انجام می‌شود.
از جمله تفاوت‌های این دو باید به موارد زیر اشاره کرد:
- تفاوت در عمق حفاری که برای خاکبرداری 60 سانت و در گودبرداری بیش از 60 سانتی‌متر است.
- تفاوت در نوع پروژه که از خاکبرداری بیشتر در پروژه‌های راه‌سازی و از گودبرداری برای پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌شود.
- خطر گودبرداری بیشتر از خاکبرداری است.
البته گودبرداری و خاک برداری در بحث آیتم‌های فهرست بها هم تفاوت دارند. ردیف‌های خاکبرداری از ردیف‌های پی کنی، کانال کنی و گودبرداری مجزا است.
حتی تجهیزات مورد استفاده در هر دو عملیات هم در اجرا و هم در آنالیز بها با هم تفاوت دارد. خاکبرداری با بولدوزر و گودبرداری و پی کنی و کانال کنی با بیل مکانیکی معمول انجام می شود.
گودبرداری اصولی و خاکبرداری اصولی چیست؟
در این عملیات‌ها مباحث مختلفی از جمله گودبرداری ایمن، گودبرداری اصولی ساختمان، گودبرداری از بالابه‌پایین، گودبرداری به روش شیب پایدار و غیره مطرح می‌شود همچنین در خاکبرداری هم موضوعاتی مانند خاکبرداری با لودر، خاکبرداری زمین، خاکبرداری دستی و مواردی شبیه به این مطرح می‌شود. ما در این مطلب قصد نداریم تمام این موضوعات را بررسی کنیم اما به‌صورت کلی مراحل انجام خاکبرداری و گودبرداری را متذکر خواهیم شد.
مرحله اول- کسب مجوز گودبرداری و خاکبرداری
بعد از تخریب سازه اولین کاری که باید انجام داد، خاکبرداری و گودبرداری است اما این کار نیاز به مجوزهایی از سازمان‌های مربوطه دارد به‌عنوان‌مثال در تهران شهرداری تهران متصدی این امر است. در فرایند صدور مجوز گودبرداری موضوعات مختلفی از جمله آزمایش مکانیک خاک، میزان آب‌های زیرسطحی یا زیرزمینی، ساختمان‌های مجاور، خطوط لوله آب، برق و گاز و غیره مطرح می‌شود که متناسب با هر یک از این موارد سازمانی باید اجازه گودبرداری را بدهد مثلاً نقشه لوله‌های آب در اختیار سازمان آب و فاضلاب است.
مرحله دوم- میزان گودبرداری و خاکبرداری
یک عامل مشترک و بااهمیت در گودبرداری و خاکبرداری رسیدن به خاک سفت است. درحقیقت در هر دو عملیات خاکبرداری و گودبرداری تا جایی که به خاک سفت نرسیده باشیم عملیات باید ادامه پیدا کند اما بعد از رسیدن به خاک سفت باید میزانی که بیش از حد استاندارد بوده را پر کرد. مثلاً در خاکبرداری که عمق مجاز 60 سانتی‌متر است اگر ما 70 سانتی‌متر زمین را حفر کردیم باید آن را با خاک و سنگ پرکرده و در مرحله بعد با استفاده از دستگاه کمپکتور صفحه‌ای سطح خاک را فشرده کنیم. فشرده‌سازی خاک در این مرحله اهمیت ویژه‌ای دارد و این کار بستگی به نوع دستگاه کمپکتور و مهارت افراد دارد.
نکته حائز اهمیت در این مرحله توجه به مازاد عمقی است که حفر شده است. این میزان اگر تا 150 میلی‌متر معادل 15 سانتی‌متر بود می‌توان از خاک استفاده کرد اما اگر این میزان بیشتر بود باید یک‌لایه بلوکاژ ایجاد کرده و روی آن را با بتن بپوشانیم.
مرحله سوم- پوشش دیواره‌ها و کف به‌وسیله ملات سیمان
وقتی خاکبرداری و گودبرداری انجام می‌دهیم باید دیواره‌ها و کف زمینی که گودبرداری شده است را به‌وسیله ملات سیمان پوشاند تا احتمال ریزش دیواره‌ها را کاهش دهد.
عوامل موثر در گودبرداری که باید موردتوجه قرارداد
برخی عوامل به‌ویژه در فرایند گودبرداری اهمیت بالایی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
1- جنس خاک
خاک‌ها انواع مختلفی دارد که در گودبرداری باید نوع خاک را شناخت؛ چراکه هر خاک ویژگی خود را داشته و ممکن است در طول عملیات گودبرداری رفتار ویژه‌ای از خود بروز دهد.
2- توجه به لرزش‌ها در طول گودبرداری
مورد دیگری که باید در گودبرداری به آن توجه داشت ارتعاشاتی است که در اطراف گود وجود دارد. این ارتعاشات می‌تواند باعث ریزش گود شود؛ عواملی مثل حرکت ماشین‌ها، ترافیک منطقه و مواردی ازاین‌قبیل در این دسته جای می‌گیرند.
3- شناسایی منابع آب برای عملیات گودبرداری
آب یکی از عوامل خطرآفرین در گودبرداری است؛ برای همین شناسایی آب‌های زیرزمینی، لوله‌های آب شهری و مواردی شبیه به این از اهمیت بالایی در گودبرداری برخوردار است.
